William Shakespeare, Akt pierwszy. Scena pierwsza, przeł. Krystyna Berwińska [w:] tenże, Dwanaście dramatów, t. 3, oprac. A. Staniewska, Świat Książki, Warszawa 1999, s. 9-17.
Akt pierwszy
SCENA PIERWSZA
Wenecja. Ulica.
Wchodzą Rodrygo i Jago .
Rodrygo
Ni słowa więcej! jakie to szkaradne,
Że ty, Jagonie, który moją kieską
Rządzisz jak własną, o wszystkim wiedziałeś!
Jago
Na rany Chrysta, wysłuchaj mnie wreszcie!
Jeżeli raz choć mi się o tym śniło,
Brzydź się mną!
Rodrygo
Przecież mówiłeś, że go nienawidzisz.
Jago
Jeśli tak nie jest, gardź mną! Osobiście
Trzech możnych miasta przed nim czapkowało,
Aby mnie zrobił swoim porucznikiem.
I jako żywo ja znam własną cenę,
Ta godność słusznie mnie się należała.
Ale on, srodze zadufany w sobie,
Zbył ich nadętą tyradą, straszliwie
Naszpikowaną terminami wojny.
I w rezultacie
Odprawił moich protektorów mówiąc:
„Ja już wybrałem sobie oficera."
I któż to taki?
Ni mniej ni więcej tylko arytmetyk
Wielki, niejaki Kasjo, Florentyńczyk,
Gładyszek, babiarz zaprzedany piekłu,
Co nigdy w polu nie stawiał chorągwi,
A o bojowym ordynku wie tyle,
Co stara panna o miłości. Z książki
Teorie owszem zna, lecz w tym mu równym
Mistrzem senator każdy w długiej todze.
Jego żołnierstwo? Ględy bez praktyki.
Ale Maur właśnie jego sobie wybrał.
A przecież widział mnie w bitwach na Cyprze,
Na tylu ziemiach naszych i pogańskich.
Aż tu ten skryba, chodzące liczydło,
Mój wiatr pomyślny w swoje chwycił żagle.
Słyszysz? On został jego porucznikiem!
A ja - chorążym jego Czarnej Mości!
Rodrygo
Na Boga! Wolałbym być jego katem.
Jago
Cóż, nie ma rady. To przekleństwo służby.
Droga awansu wiedzie przez protekcję,
Przez kumoterstwo — a nie sprawiedliwe
Uznanie zasług. A więc sam bądź sędzią:
Czy mam rozsądny powód choćby jeden,
By kochać Maura?
Rodrygo
To bym mu nie służył!
Jago
O, bądź spokojny.
Dzisiaj mu służę — jutro mścić się będę.
Nie każdy może być panem. Lecz także
Nie każdy pan ma oddanego sługę.
Wielu znam zgiętych, potulnych sługusów,
Co własne więzy służalczo kochają.
Podobni osłom swego pana - życie
Za łyżkę strawy mizernej marnują.
Gdy przyjdzie starość - idą w świat z torbami.
Chłostałbym takich poczciwych bałwanów!
Są inni, którzy w sercu - sobie służą,
Choć gęba mówi całkiem co innego.
Chociaż pozornie są oddani panom,
To przy nich tyją. A kiedy już dobrze
Kieskę napełnią - sobie się kłaniają.
Te kute franty mają we łbie olej,
I takim jestem ja. Bowiem, mój panie,
To tak jest pewne, jak to, żeś Rodrygo:
Nie byłbym Jago, gdybym mógł być Maurem.
Służąc mu, służę sobie. Bóg mi świadkiem,
Że nie z miłości ani z obowiązku,
Tylko udaję tak - dla własnych celów.
Bo gdyby mego serca rytm wewnętrzny
Zgodny był z całym moim zachowaniem —
Niechbym to serce nosił na rękawie
Na żer dla kawek. Nie jestem, kim jestem.
Rodrygo
Jak wielkie szczęście ma ten grubowargi,
Tak mu się wszystko udaje.
Jago
Jej ojcu
Daj znać. A Maura nękaj, ścigaj. Rozgłoś
Wszystko na mieście. I krewnych jej podjudź.
Żyje w krainie pełnej obfitości,
Więc choć muchami go dręcz. Tyle strapień
Sypnij mu w radość, że choćby została
Nadal radością - straci trochę barwy.
Rodrygo
Tu - dom jej ojca. Zaraz go zawołam.
Jago
Wołaj. A podnieś krzyk tak przeraźliwy,
Wrzask tak okropny, jakbyś zauważył
W noc ciemną pożar w ludnym mieście.
Rodrygo
Hej tam, Brabancjo! Hej, sinior Brabancjo!
Jago
Zbudź się, Brabancjo! Złodzieje! Złodzieje!
Strzeż swego domu! Strzeż córki! Strzeż skarbów!
Złodzieje! Złodzieje!
Brabancjo ukazuje się w oknie.
Brabancjo
Jaka przyczyna okropnego larum?
Co tu się stało?
Rodrygo
Sinior, czy cała twa rodzina w domu?
Jago
Drzwi czy zamknięte?
Brabancjo
Dlaczego pytacie?
Jago
Na rany, panie, jesteś ograbiony!
Hańba! Włóż szaty! Serce ci złamali,
Połowę duszy swojej utraciłeś!
Ach, teraz, teraz, właśnie teraz stary
Czarny tryk gwałci twą białą owieczkę!
Zbudź się! Zbudź! Obudź dzwonem tych, co chrapią!
Albo ten diabeł zrobi z ciebie dziadka!
Obudź się!
Brabancjo
Czyście zmysły postradali?
Rodrygo
Sinior czcigodny, czy głos mój poznajesz?
Brabancjo
Nie. Ktoś ty?
Rodrygo
Sinior, imię me Rodrygo.
Brabancjo
Ach tak, Rodrygo. Czyżem ci nie mówił,
Abyś przy moich progach nie wystawał?
Że moja córka nie dla ciebie? Teraz
Po jakimś nocnym obżarstwie i piciu
Niepoczytalne robisz awantury.
Śmiesz tu przychodzić i mącić mi spokój.
Rodrygo
Sinior, o sinior, sinior!
Brabancjo
Bądźże pewny,
Mam dość energii, dość znaczenia w świecie,
Byś musiał tego gorzko pożałować.
Rodrygo
Miejże cierpliwość...
Brabancjo
A cóżeś tu bajał,
Że gwałt, rabunek... przecież to Wenecja.
Mój dom nie w polu.
Rodrygo
Czcigodny Brabancjo,
Ze szczerym, czystym sercem tu przychodzę.
Jago
Brabancjo
Cóż to za grubiański łotr?
Jago
Brabancjo
Jesteś łajdakiem.
Jago
A pan — senatorem.
Brabancjo
Odpowiesz za to. Ciebie znam, Rodrygo.
Rodrygo
Sinior, odpowiem za wszystko. Lecz błagam,
Jeśli tak chciałeś, jeśli się zgodziłeś
(Jak się wydaje), by twą piękną córkę,
O tej wymarłej, głuchej, nocnej porze
Płatny gondolier uwoził w ramiona
Grube i sprośne lubieżnego Maura;
Jeśli wiesz o tym, gdyś na to zezwolił,
Bezczelnie krzywdzą ciebie nasze słowa.
Lecz jeśli nie wiesz — sama przyzwoitość
Mówi, że krzywdzisz nas swym urąganiem.
Jak możesz myśleć, że ja byłbym zdolny
Do takich błazeństw wobec was, o panie.
Jeśliś, powtarzam, na to nie zezwolił,
Ohydną zbrodnię popełniła wiążąc
Swą piękność, rozum, powinność, fortunę
Z dziwacznym obcym włóczęgą, przybłędą
Zewsząd i znikąd. Tylko sprawdź to, panie.
O proste proszę zadośćuczynienie.
Jeżeli ona jest w swojej komnacie,
Oddaj mnie w ręce najsurowszych sędziów
Za to oszczerstwo.
Brabancjo
Hej, krzesajcie ogień!
Dajcie mi świecę! Budźcie moich ludzi!
To wydarzenie sen mi przypomniało,
Lękam się, trwożę, że to będzie prawda.
Światła, hej, światła!
Znika z okna.
Jago
Żegnaj! Muszę odejść.
To by nie było bezpiecznie i mądrze,
Gdybym tu świadczył przeciwko Maurowi.
A gdybym został - muszę. Wiedz: Wenecja,
Choćby i za złe mieli te amory,
Nie może sobie bez niego dać rady.
Mają go wysłać na Cypr, na tę wojnę,
Co się tam właśnie toczy. Jako żywo,
Na jego miarę drugiego nie mają,
Co by się bił tak o ich interesy.
Choć nienawidzę go jak mąk piekielnych,
Jednakże chwila nakazuje zatknąć
Flagę ze znakiem przyjaźni. Zaprawdę,
To tylko znak. - A by go pewnie znaleźć,
Wiedź „Pod Łucznika" pogoń za nim. Szybko!
Ja już tam będę! Szybko! Teraz żegnaj.
Odchodzi.
Wchodzą Brabancjo i służba z pochodniami.
Brabancjo
Okrutna prawda. Uciekła! Uciekła!
I co mnie czeka w te dni mojej hańby?
Nic - jeno gorycz. Cóż dalej, Rodrygo?
Gdzieżeś ją widział? Nieszczęsna dziewczyna!
Z tym Maurem, mówisz? Któż chciałby być ojcem!
Skąd ty wiesz, że to ona była? Ona!
Nie do pojęcia, jak mnie oszukała.
Co ci mówiła? Weźcie więcej ogni!
Budźcie mych krewnych! Myślisz, że ślub wzięli?
Rodrygo
Myślę, że wzięli.
Brabancjo
Nieba! Uciekła! O krwi mojej zdrado!
Ojcowie, odtąd nie ufajcie słowom
Waszych cór, ale patrzcie na ich czyny.
Może to czary jakieś, co potrafią
Opętać młodość, niewinność. Rodrygo,
Czyżeś nie czytał o tym?
Rodrygo
Tak, czytałem.
Brabancjo
Wołać mi brata! Bodajś ty ją dostał.
Jedni niech tędy, drudzy tamtą drogą
Idą! Gdzie można pojmać ją i Maura?
Rodrygo
Myślę, że uda nam się ich pochwycić.
Dobrą straż, sinior, weź i ze mną chodźcie.
Brabancjo
Prowadź. Ja pójdę do każdego domu.
W niejednym przecież mogę rozkazywać.
Weźcie broń! Zbudźcie nocną straż! Rodrygo -
Naprzód! Odwdzięczę się za twoje trudy.
Wychodzą.
Na rany Chrysta, panie, jesteście widać z tych, co to zaparliby się
Boga, gdyby diabeł kazał im się modlić. Chcemy ci się
przysłużyć, a ty bierzesz nas za łotrzyków! Dobrze. Córki twojej
dosiędzie berberyjski ogier. Wnuki będą cię rżeniem witać.
Rumaki i dzianety będą ci krewniakami.
Jestem, panie, tym, który przyszedł ci powiedzieć, że twoja
córka i nasz Maur tworzą teraz zwierzę o dwu grzbietach.
Wchodzą Brabancjo i służba z pochodniami.
William Shakespeare, Otello, przeł. Krystyna Berwińska [w:] tenże, Dwanaście dramatów, t. 3, oprac. A. Staniewska, Świat Książki, Warszawa 1999, s. 5-185.
Plik zabezpieczony
Typ: application/pdf
Rozmiar: 70.18 MB
William Shakespeare, Akt pierwszy. Scena pierwsza, przeł. Krystyna Berwińska [w:] tenże, Dwanaście dramatów, t. 3, oprac. A. Staniewska, Świat Książki, Warszawa 1999, s. 9-17.
