Krystyna Berwińska

Krystyna Berwińska (1919–2016) była reżyserką teatralną, autorką scenariuszy i recenzji. Przetłumaczyła pięć dramatów Shakespeare’a; trzy z nich – Wesołe Kumoszki z Windsoru, Otello i Makbet – należały do pierwszej fali przekładów powojennych i ukazały się w latach pięćdziesiątych, dwa pozostałe – Perykles i Król Ryszard II – po 1980 r.

Od czasów studiów na łódzkiej PWST interesowała się dramatem elżbietańskim, przekładała również sztuki mniej znanych dramatopisarzy elżbietańskich, a także kilkukrotnie adaptowała na scenę przekłady Shakespeare’a innych tłumaczy. Od 1956 r. współtworzyła Teatr Ziemi Mazowieckiej w Warszawie, na przestrzeni dekad reżyserowała w teatrach m.in. Łodzi, Wrocławia, Katowic i Opola. Berwińska była też autorką ekranizowanej w 1976 r. i przetłumaczonej na kilka języków powieści Con amore. W 1966 r. została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

W odróżnieniu od wielu ówczesnych tłumaczy-filologów oraz tłumaczy-poetów, Berwińska była tłumaczką o profilu teatralnym, z doświadczeniem na polu reżyserii, dramaturgii, a nawet organizacji działalności scenicznej. Tworzyła teksty z myślą o przedstawieniach, sceniczność pozostawała dla niej kluczem do rekonstrukcji sensów utworu. Z tych samych względów unikała archaizacji, dbała o poprawność językową, zwięzłość i dynamikę dialogów. Jednocześnie odżegnywała się od podziału na przekłady literackie i sceniczne, nie wprowadzała też do tłumaczeń zmian o charakterze parafrazy czy adaptacji.

Tłumaczyła na potrzeby konkretnych inscenizacji, a także sięgała po teksty, które wcześniej opracowywała dramaturgicznie w innych przekładach.

Wszystkie przekłady Berwińskiej ukazały się nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego. Dwa z nich, Otello i Makbet, doczekały się wznowienia w innej serii, jednocześnie te dwie sztuki najczęściej trafiały na scenę. Tłumaczenia Peryklesa i Ryszarda II nie były grane.

W rękopisie pozostał przekład Snu nocy letniej (wystawiony w 1988 r.) oraz Romea i Julii. Przeprowadzono niewiele krytycznoliterackich ocen przekładów Berwińskiej, zwykle jednak tłumaczenia były przychylnie przyjmowane przez recenzentów przedstawień. Berwińska nie komentowała szerzej swojej strategii pracy nad tekstem, nie wchodziła też w polemikę z innymi tłumaczami.