Władysław Tarnawski

Władysław Tarnawski (1885–1951) był jednym z pierwszych polskich profesorów anglistyki. Pozostawił w rękopisie przekłady wszystkich dramatów Shakespeare’a, trzy z nich – Antoniusz i Kleopatra (1921), Romeo i Julia (1924), Juliusz Cezar (1925) – opatrzone komentarzem tłumacza, zapoczątkowały nową serię Biblioteki Narodowej, pięć innych – Hamlet (1953), Ryszard II (1956), Król Lear (1957), Burza (1958) i Sen nocy letniej (1970) – ukazało się pośmiertnie, w latach 1953–1970, w tej samej serii, lecz w opracowaniu innych badaczy.

Tarnawski studiował filologię klasyczną i polską na Uniwersytecie Lwowskim, studia ukończył jednak na Uniwersytecie Jagiellońskim, tam też w 1913 r. obronił rozprawę doktorską zatytułowaną O polskich przekładach dramatów Szekspira. Była to pierwsza monografia poświęcona tej tematyce, podstawowe źródło wiedzy dla kilku pokoleń badaczy. W 1924 r. Tarnawski objął katedrę filologii angielskiej na Uniwersytecie Lwowskim, a w 1946 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim. W grudniu tego samego roku został aresztowany w związku ze swą działalnością w Komitecie Ziem Wschodnich. W 1947 r. sąd skazał go na dziesięć lat pozbawienia wolności. Pracę nad przekładami Shakespeare’a kontynuował w więzieniu, tam też zmarł.

W zgodzie z ówczesnymi poglądami na sztukę przekładu, Tarnawski był uczonym normatywnym, surowo piętnującym rozmaite błędy i potknięcia tłumaczy – w nadziei, że wysiłki filologów zaowocują w przyszłości powstaniem przekładu idealnego. Z czasem precyzja semantyczna i dyscyplina metryczna stały się najważniejszymi wymogami jego własnej strategii. Był przeciwny archaizacji, zalecał też opuszczanie gier słownych, jeśli nie można dla nich znaleźć polskich równoważników. Tłumaczył wierszem jambicznym, a swoje zasady przekładu szczegółowo objaśniał. Stopniowo poluzowywał nieco rygor metryczny na rzecz wierności w obrazowaniu.

Pierwszy przekład Tarnawskiego, inaugurujący serię, był wielokrotnie recenzowany, zwykle przychylnie dla tłumacza. Powojenne oceny pojawiały się już w szerszym kontekście omówień polskich przekładów Shakespeare’a, zazwyczaj w poszukiwaniu tekstów atrakcyjnych dla teatrów. Na tym etapie opinie o filologicznych tłumaczeniach Tarnawskiego były dość surowe. Po jego śmierci orędownikiem tych przekładów został szekspirolog, Stanisław Helsztyński, i to jego staraniom wypada przypisać publikację kolejnych tekstów w serii Biblioteki Narodowej.

Teatr sięgał po te tłumaczenia sporadycznie, zwykle w kompilacji z innymi wersjami.