Zofia Siwicka

Zofia Siwicka (1894–1982) studiowała anglistykę i polonistykę na Uniwersytecie Jagiellońskim, w 1919 r. uzyskała stopień doktora na podstawie rozprawy o polskim romantyzmie. Była autorką piętnastu przekładów Shakespeare’a, które ukazywały się nakładem Państwowego Instytutu Wydawniczego na przestrzeni trzech dekad. Były to: Makbet (1950), Otello (1951), Król Lear (1951), Juliusz Cezar (1953), Koriolan (1955), Burza (1956), Romeo i Julia (1956), Troilus i Kressyda (1957), Cymbelin (1960), Poskromienie złośnicy (1969), Wiele hałasu o nic (1972), Król Henryk Ósmy (1973), Stracone zachody miłości (1976), Król Henryk Piąty (1978) i Komedia omyłek (1980).

Tłumaczenia Siwickiej, doceniane przez krytyków i teatr, pozostawały w cieniu innych przedsięwzięć przekładowych epoki. Była to mimo wszystko jedna z najbardziej spójnych i dopracowanych propozycji XX w. W 1971 r. Siwicka została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, a w 1972 r. otrzymała Nagrodę Polskiego PEN Clubu za przekłady Shakespeare’a.

Siwicka przystąpiła do przekładu Otella na prośbę Stefana Jaracza, rozmowy z reżyserem wpłynęły też na jej priorytety przekładowe. Tłumaczyła z myślą o scenie, zrozumiale i zwięźle, na podstawie najnowszych edycji krytycznych. Dbała o różnicowanie języka postaci, unikała uwspółcześnień, ale upraszczała składnię. Potrafiła efektownie zagęszczać znaczenia, unikając mnożenia wierszy. Umiejętność tę wykorzystała na późniejszym etapie kariery, opracowując wersje dubbingowe ścieżek anglojęzycznych.

Rzadko wypowiadała się na temat swej strategii, nie oceniała również przekładów innych tłumaczy.

Opinie o przekładach Siwickiej były nieomal zawsze przychylne, choć pobieżne i rozproszone. Podkreślano precyzję i bezpośredniość jej tłumaczeń, a także swobodę w doborze leksyki i składni. Wyrazy uznania płynęły też ze strony innych tłumaczy, co nie zdarzało się często. Za słabość przekładów uznawano niekiedy niedostateczną siłę wyrazu poetyckiego.

Od czasu debiutu scenicznego Makbeta w 1958 r. tłumaczenia Siwickiej wykorzystano w kilkudziesięciu produkcjach, co plasuje ją w czołówce autorów najczęściej wystawianych przekładów. Najchętniej inscenizowano Burzę, kilkukrotnie Króla Leara oraz Romea i Julię. Z pominięciem Juliusza Cezara, tłumaczenia te nie były wznawiane.