Czesław Jastrzębiec Kozłowski

Czesław Jastrzębiec-Kozłowski (1894–1956) przetłumaczył dwie sztuki Shakespeare’a: Tymona Ateńczyka (1954) oraz wydaną pośmiertnie Burzę (1999). Ukończył gimnazjum w Kijowie, dalsze wykształcenie, m.in. z filozofii i języków obcych, zdobywał samodzielnie. Jego dorobek przekładowy obejmuje około siedemdziesięciu tytułów z siedmiu różnych języków, w tym uznawane za kanoniczne przekłady z rosyjskiego utworów Fiodora Dostojewskiego (Zbrodnia i kara, 1955), Antona Czechowa i Nikołaja Gogola. Tłumaczenie pozostawało głównym źródłem utrzymania dla Jastrzębca-Kozłowskiego, który w następstwie nieszczęśliwego wypadku w dzieciństwie był osobą niepełnosprawną.

Tłumacząc Burzę, Jastrzębiec-Kozłowski starał się nadać większą dynamikę partiom komicznym, w których wprowadził wyrażenia potoczne, inwektywy i zaczepki. Tymczasem odświeżając leksykę w partiach wierszowanych, sięgał niekiedy po słownictwo młodopolskie, co część krytyki uznała za anachroniczne.

Z kolei na ostateczny kształt Tymona Ateńczyka miała wpływ redakcja tekstu, dokonana przypuszczalnie przez Włodzimierza Lewika. Tłumaczenie to jest jednolite stylistycznie, całkowicie wolne od poetyki młodopolskiej i archaizacji. Dużą część przekładu stanowią partie prozą, jednak bez charakterystycznego dla innych utworów obniżenia dyskursu z uwagi na różnice co do warstwy społecznej postaci.

Przekład Burzy trafił na scenę w 1947 r., w spektaklu w reżyserii Leona Schillera. Inscenizacja okazała się wielkim sukcesem: wystawiona w ramach pierwszego powojennego Festiwalu Szekspirowskiego na scenie Teatru Polskiego w Warszawie, zdobyła nagrodę za reżyserię, scenografię i dwie kreacje aktorskie. Publikacja przekładu nastąpiła jednak pół wieku później. Tłumaczenie Tymona Ateńczyka trafiło na scenę tylko raz, w 1963 r. Tekst nie był wznawiany.